De psychiatrie en rehabilitatie in Nederland
Er is in Nederland na zoveel jaren van ouderwetse psychiatrie, dat in Nederland door het boek van de psychiater Jan Foundraine zeer treffend beschreven is en waarin gepleit werd voor een radicale ommekeer waarin de mens centraal zou moeten staan (Wie is van hout), natuurlijk een veel beter klimaat en behandeling gekomen voor wat in de volksmond nog steeds wordt genoemd: de psychiatrische patiënt…???????
Was dat maar waar! Het is bijna ongelooflijk, maar de zorg is er niet beter op geworden, eerder slechter. Jonge mensen met klachten waarop de familie geen antwoord weet, worden geplaatst in de meest vreselijk inrichtingen met weinig zorg en met de isoleercel gereed. Als er dan al een ergens een plaats is en ze het geluk hebben niet in een of andere penitentiaire inrichting te komen, waar er geen goede hulp is en begeleiding, komen ze op een gemengde afdeling tussen oudere psychiatrische patiënten die na jarenlang systematisch mishandeld te zijn met medicijnen, isoleerkamers en ander martelpraktijken, tot beklagenswaardige mensen zijn geworden die nu precies voldoen aan het stigma wat je wil vermijden: gespleten, beklagenswaardige mensen zonder toekomst. Dat zien ze dan als hun toekomstbeeld, en hiermee geef je weer een flinke duw in de verkeerde richting en raakt de persoon nog meer uit balans.
Nederland moet inhaalslag nog maken...
Het is onbegrijpelijk dat dit in Nederland nog steeds gebeurd en er dus geen visie en beleid is om het beter te maken. Nederland staat gewoon al vijftig jaar stil en regering na regering is vooral bezig met spitsvondigheden, partijpolitiek en dikdoenerij. Soms lijkt de hulp aan mensen met problemen die in een crisis zijn geraakt en het stempel aan de poort krijgen van schizofreen wel dat op van achtergebleven gebieden uit de Oostbloklanden, waar van iedereen roept: Ach, wat erg, de patiënten worden geketend, afgezonderd en aan hun lot overgelaten. Tja, wij gooien een volwassene met een autistische aandoening ook gewoon naakt in de isoleerkamer, waar hij het maar uit moet zoeken.
Ach meneer, u bent nu wel schromelijk aan het overdrijven! Zo erg is het toch niet? De GGZ heeft toch allerlei projecten gestart die de mensen weer op de been moeten helpen?
Dat is inderdaad zo, er zijn nieuwe initiatieven ontstaan: de mensen moeten zo snel mogelijk via allerlei nieuwe trajecten aan een arbeidsplaats geholpen worden (De Vipprojecten, de knop om en IPS), maar: wordt er werkelijk gekeken en geluisterd naar wat die mensen eerst nodig hebben of slaat men er maar een slag na om snel iets te bereiken wat geen lange duur beschoren heeft?
Maar wat moet er dan eerst gebeuren volgens u eigenwijze mening????
Allereerst moet er erkend worden dat de benaming en diagnose schizofrenie onwetenschappelijk en per definitie onjuist is. Men raadplege hiervoor bijvoorbeeld Jim van Os (psychiater en hoogleraar aan de universiteit van Maastricht) die stelt dat al in 2006 bij de conferentie waar ’s wereld meest bekende psychoseonderzoekers bijeen waren een onthutsende conclusie werd getrokken: “iedereen was het erover eens dat wetenschappelijk gezien het schizofreniebegrip geen validiteit bezit.” (zie artikel Jim van Os o.a. gepubliceerd in 8 Psy 2006) Van Os signaleert in dit artikel dat pessimisme rond het ziektebeeld dominant is geworden en dat de diagnose en ik citeer: “een soort doodvonnis geworden is voor jonge volwassenen.”
Tweedens zou de GGZ net als in Amerika is gebeurd in 2003 genezing als eerste doelstelling in haar programma moeten zetten. Dit is de verdienste van Daniel Fisher[1], een Amerikaanse psychiater en biochemicus, die in een moeilijke periode in zijn leven ook de diagnose schizofrenie opgeplakt kreeg, maar weer geheel herstelde, directeur werd van het National Empowerment Center en daar beleid en een volledig programma maakte om af te rekenen met de ondeskundige praktijken van een heel leger psychiaters die er in feite niks van bakken en in de toekomst volgens Daniel Fisher slecht een bijrol zullen vervullen. Samen met Laurie Ahern[2] werd er een volledig programma met veel succes gestart (PACE,=Personal Assistance in Community Existence, zie website: (www.power2u.org) gebaseerd op herstel en genezing!).
De hele methode is gestoeld op het geloof in het feit dat volledig herstel mogelijk is. Uitgangspunt daarbij is dat de betrokkene hulp aangereikt krijgt van mensen die ook geloven in het herstel van de persoon. Hoeksteen is de ontwikkeling van weer vertrouwen hebben in menselijke relaties.
De laatste dertig jaar heeft uitgewezen hoe belangrijk de omgeving is. Als de omringende gemeenschap gelooft dat mensen met zo’n crisis kunnen genezen, men inderdaad snel beter wordt (Waxler, 1979)
Interessant in dit verband zijn de ontwikkelingen in New Zeeland. Hier is de GGZ drastisch gemoderniseerd en veranderd. Herstelbegrip staat nu voorop, er is ook daar een nationaal plan gekomen om een cultuuromslag te bewerkstelligen bij zowel de hulpverleners en instanties als ook de omringende maatschappij[3].
Projecten wereldwijd en in Nederland
Diverse projecten als bijvoorbeeld het Soteria House in California (olv Loren Mosher) boekten op basis van bovenstaande uitgangspunten heel goede resultaten of Soteria-Bern in Zwitserland.
Maar welke projecten zijn er in Nederland die dit credo voeren? Eén springt er uit: een project dat is gestart uit het initiatief van ouders die merkten dat er niets voor hun kind werd gedaan. Het heet De Windroos en draagt heel duidelijk uit dat hoop en herstel om de hoek liggen en via een holistische visie en veel empowerment, onderwijs, persoonlijke begeleiding en loopbaanbeleiding, slagen ze erin om jongvolwassenen in de leeftijd van 18 t/m 30 jaar weer op de rails te krijgen en te begeleiden naar studie, werk, stage, zelfredzaamheid, kortom volledig deelname aan de maatschappij[4].
Jonge mensen die een verschrikkelijk vonnis om de oren hebben gehad, en gedesillusioneerd gevangen zitten in toegefluisterde adviezen die suggereren dat het nu eenmaal zo is, dat ze het moeten accepteren, dat ze nooit volwaardig in de maatschappij mee kunnen draaien, dat perspectieven op werk, relatie en goed wonen, op een heel laag pitje moeten worden gezet, deze door de hulpverlening en omgeving beschadigde mensen krijgen op moeten een heel ander verhaal te horen. Het is een verhaal van hoop, optimisme, geloof in eigen kunnen en mogelijkheden. Een verhaal in een frisse, moderne en vertrouwde omgeving waar ze aandacht krijgen en veel persoonlijke begeleiding. Waar ze door bevoegd onderwijspersoneel weer leren concentratie op te bouwen, weer het plezier in leren ontdekken, waar ze wegwijs gemaakt worden op de computer, en diploma´s halen, waar ze allerlei workshop krijgen waar spelenderwijs het geheugen wordt getraind en kennis en vaardigheden uit ontwikkeld worden.
Waar ze inspraak hebben in de organisatie door een deelnemersraad, waar ze kunnen inloggen op een professionele webbased databasesysteem, waar ze hun resultaten kunnen zien, mededelingen kunnen lezen en elkaar kunnen mailen, waar ze veel opdrachten krijgen waarbij gebruikt wordt gemaakt van moderne media: tv, internet/wikipedia en nog vele andere bronnen. Waar ze op een wekelijks georganiseerd discussieplatform hun mening leren vormen en uiten, leren argumenteren, leren een werkstuk te maken, een voordracht te geven en waar dus een actieve dynamiek op gang wordt gebracht tussen de groepsleden. Waar deelnemers enorme resultaten boeken en grote sprongen maken in hun persoonlijke ontwikkeling. Er moeten op basis van deze gedachten dus herstelcentra landelijk komen, met professionele hulpverleners die ook de regie van de jongeren op zich nemen, zodat ze niet verdwalen in een woud van organisaties.
Aanbevelingen voor de toekomst
Aanpakken van een mentaliteitsverbetering, want het is het lastig in een klimaat te opereren waarin de taboes en stigma’s nog vigerend zijn: nodig is een offensieve landelijke campagne om dat te doorbreken, zoals dat bijvoorbeeld in Nieuw Zeeland is gebeurd[8].
Concluderend zou de toekomst voor een mens met psychische problemen in Nederland veel rooskleurig en mensvriendelijker moeten zijn. Met name de jong adolescent heeft recht op een benadering waarin ze worden opgevangen in een vriendelijke en warme omgeving, waar ze hoopvolle aandacht en compassie krijgen en geen stempel, isoleerkamer en een platspuitregime. Daarna moeten ze snel worden gereïntegreerd in bijvoorbeeld herstelcentra, waar ze weer geheeld worden als een mens met mogelijkheden en opnieuw richting leren kiezen: een zelf gekozen richting nadat ze aangesterkt zijn met veel empowerment op het gebied van leren, wonen, financiën en algemene zelfredzaamheid. Zo kan een land dat op het gebied van de rechten van de mens graag vooraan staat, ook nu eindelijk de psychiatrische patiënt, die ze jarenlang in de kou heeft laten staan, nu echt gaan benaderen als een mens zoals jij en ik met een regenboog van mogelijkheden.
Cornelis Wagenaar
Werkt met jongeren met een psychische beperking
Is Docent ICT/Nederlands en onderwijsontwikkelaar
thans werkzaam voor het Altracollege alwaar hij ingehuurd is om op de gesloten afdeling van het AMC waar ze een interessante nvr-methode toepassen, les te geven aan cliënten aldaar.
[1] Zie artikel in nummer 12 van de Psy in 2006.
[2] “We are biological beings, to be sure, but you can’t put a person’s life experiences – fears, traumas, thoughts, emotions, dreams, and losses – under a microscope and diagnose them and call it a disease. “ Laurie Ahern.
[3] Zie artikel van Cees Witsenburg ‘Herstel georiënteerde geestelijke gezondheidszorg’ verslag van een studiereis naar Nieuw-Zeeland, Tijdschrift voor rehabilitatie 17e jaargang, nummer 3, oktober 2008
[4] De windroos en de werksetting van het ABC in Utrecht zijn de enige projecten in Nederland waar aandacht voor rehabilitatievragen het leidende principe is en als aanvulling op de reguliere zorg kunnen worden beschouwd. Deze conclusie trekken de auteurs van het jaarboek 2008/2009 “Psychiatrische rehabilitatie” en ze constateren dat de reguliere GGZ “zich te eenzijdig richt op de stoornis”(Plooy, Van Rooijen en Van Weeghel, 2008/blz225).
[8] Zie de website: www.likeminds.govt.nz
0 Comments
|
Cor Wagenaarliteratuurliefhebber in combinatie met psychologie ArchivesCategories |